Chúng ta hay dùng trong khoảng "ngoài trái đất" (universe) để ghép thành những cụm từ chi tiết hơn trong dòng phim siêu hero (như "ngoài trái đất Marvel", "vũ trụ DC", v.v..), không chỉ đơn thuần vì chúng được đóng gói bởi các studio không giống nhau mà còn vì chúng tự bất biến được những đặc trưng của riêng bản thân.
Trong các "vụ trũ" này, thứ kết nối các bộ phim là dòng thời gian, thế giới và những nhân vật. Phần đông, mỗi phim là một đạo diễn, một quay phim khác biệt đảm trách. Nhiệm vụ của họ là nắm được cái tinh thần của "ngoài hành tinh" mà phim tồn tại rồi dụng công tham gia công trình. Do đó mà gần như trong các "vũ trụ điện ảnh" rất ít khi sống sót những cái tên của đạo diễn, trừ phi những đạo diễn ấy cầm trịch quá nhiều phim.
Vương Gia Vệ thì khác. Ông không chủ tâm phát hành một "vũ trụ" nào trong các phim của chính mình. Cũng chẳng có một câu chuyện hay nội dung nào khiến cho tiền đề để công chúng phải nghĩ đây là phim sau hay phim trước. Những bộ phim của ông hoàn toàn độc lập.
Vương Gia Vệ là một cái tên nổi tiếng không chỉ của điện ảnh Hong Kong, mà còn trên trái đất. Ông chiếm được toàn bộ đề cử và giải thưởng danh giá toàn cầu
Vẫn có những anh hùng của phim này bước vào phim kia nhưng hoàn toàn tách bạch, vì thứ được khai thác ở các anh hùng là tâm lý chứ không phải xuất thân. Đương nhiên, những người theo dõi ham mê phim của lão gia họ Vương hẳn sẽ có lúc nhìn thấy bản thân hoàn toàn nằm trong một mê cung màu sắc, tiết điệu, đẳng cấp, hơi thở mà ông đã đặt để tham gia các công trình của bản thân. Vấn đề này khiến cho nó trở thành một "ngoài hành tinh điện ảnh" đặc biệt, nơi mà đạo diễn làm nên cả quả đât riêng.
Vượng Giác Ca Môn, bộ phim đầu tiên của Vương Gia Vệ - 1988
Sự lãng mạn
Vốn trong mỗi "vũ trụ điện ảnh" đều có một tinh thần phổ biến xác định phương hướng cho các công trình. Ngoài ra tinh thần của "thiên hà" Marvel thường khắc họa anh hùng khẳng khái bên cạnh câu chuyện tươi sáng, thì "ngoài trái đất" DC lại tập trung vào những góc tạ thế và sự ảm đạm. Tương tự, ý thức chủ công trong "vũ trụ điện ảnh Vương Gia Vệ" chính là sự lãng mạn.
Không thuần tuý là lãng mạn trong câu chuyện, mà là sự lãng mạn trong từng chi tiết. Một câu thoại cũng toát lên sự lãng mạn. Một cú lia máy theo bóng lưng của một người đang bước đi dưới rừng dừa cũng lãng mạn. Một bối cảnh chật chội trên ban công với bóng dáng một cô gái nhìn về phía xa cũng vô cùng lãng mạn. Như thể lãng mạn chính là thứ nuôi dưỡng mạch phim, căn lề cảm xúc và ủ ấp ấp những nỗi buồn.
Phim Trùng Khánh Sâm Lâm - 1994
Cái lãng mạn trong phim của Vương Gia Vệ rất đặc biệt, chẳng hề kiểu bạn xem ngừng một bộ phim tình cảm rồi thấy tâm cảnh thật bay bổng, mà nó phát tán lờ lững rãi và dai dẳng. Phần nhiều phim của ông đều có những cái kết bi thiết, nhưng vẫn rất lãng mạn, bởi những gì nó được cấu thành.
Như bí quyết mà 223 của Trùng Khánh Sâm Lâm (Kim Thành Vũ) ăn 30 hộp dứa để đưa tiễn tình cũ. Hay những suy nghĩ mà cô gái không tên trong Đông Tà Tây Độc (Trương Mạn Ngọc) luôn ấp ủ ấp cuộc tình không thành với Âu Dương Phong (Trương Quốc Vinh). Bí quyết mà giấc mộng California của Phi (Vương Phi - Trùng Khánh Sâm Lâm) được thi hành. Cách mà Lê Diệu Huy (Lương Triều Vỹ) và Hà Bảo Vinh (Trương Quốc Vinh) giày vò lẫn nhau (Xuân Quang Sạ Tiết). Thậm chí sự lãng mạn còn có thể là bất cứ thứ gì khác mà bạn cảm thấy vì oắt con giới giữa lãng mạn và những điều khác trong phim của Vương Gia Vệ toàn bộ chẳng sinh tồn.
Phim 2046 - 2004
Quay phim
Người ta vẫn hay nói phim của Vương Gia Vệ khó khăn mà thành công tới vậy nếu như không có người cộng sự hoàn hảo Christopher Doyle ở địa điểm quay phim. Christopher Doyle là người cầm máy trong tổng số 7/10 phim dài và 3 phim ngắn của Vương Gia Vệ.
Nhị công trình nói tiếng nước ngoài - My Bluberry Nights (với sự nhập cuộc diễn xuất của Norah Jones và Jude Law) và thành quả mới nhất Nhất Đại Tông Sư - không có sự nhập cuộc của Christopher Doyle mà thay vào đó là Philippe Le Sourd và Darius Khondji. Nhưng dù là khách hàng nào thì chất lượng hình ảnh trong phim của họ Vương đều rất tuyệt vời và tuy nhiên, rất đặc biệt.
Những khán giả từng ăn uống Nhất Đại Tông Sư sẽ không quên được cảm giác choáng ngợp trước những khung hình hành động từ góc máy cận lia theo từng quyền cước hay những giọt nước mưa hắt lên, biểu cảm khi hero xuất chiêu đều cực kì sắc sảo. Đối với người theo dõi dân chúng, có thể họ sẽ thấy thật lạ lẫm và lê thê khi dùng phương pháp đó để miêu tả về Diệp Vấn. Nhưng với những khán giả trót đắm say tâm cái "vũ trụ" này thì sẽ thấy đây là những thước phim cực đẹp. Chính những góc máy, cú lia đó mới có thể khai thác hết thảy những gì mà Vương gia xây dựng cho nhân vật của chính mình.
Thêm tham gia đó, sự liên hiệp ăn ý hầu hết "tri kỉ nghệ thuật" giữa Christopher Doyle và Vương Gia Vệ là chẳng thể tranh biện. Cách Christopher Doyle vác máy trên vai chạy dọc những con thị trấn đêm ở Hong Kong, phương pháp mà Doyle và vị đạo diễn họ Vương tạo ra những ảo giác chuyển di theo từng bước chân chính là những "đặc sản" mà thành quả nào cũng có. Bí quyết quay phim này cứ như đang biểu đạt tâm trạng đang cực kì xáo động của các nhân vật, sản xuất một sự cộng hưởng hoàn hảo.
Ngoài ra những vận động đầy ảo giác thì những cảnh tĩnh lại mang một hương vị khác. Giả dụ chưa xem Tâm Trạng Khi Yêu (In the Mood for Love), bạn đã bỏ dở một tuyệt tác hình ảnh vô cùng hoàn hảo và tỉ mỉ. Từng bộ khuông xám hay màu son, những bước đi lờ lững rãi trong đêm hay mảng tường phai ố cạnh tòa nhà chung của nhì hero chính không chỉ đẹp về mặt thị giác mà còn là nhịp đập của phim. Như thể Christopher Doyle và Vương Gia Vệ sử dụng triệt để hết mọi thứ chính mình có để tô vẽ những nhân vật, để không chỉ bằng lời thoại hay biểu cảm khuôn mặt mà chính cách thức anh hùng hiện ra trong một bối cảnh cũng nói được tiếng lòng cho họ.
Hình như, sẽ là một khuyết điểm nếu không nhắc đến Đông Tà Tây Độc (Ashes of Time) với những bố cục ánh sáng không thể tuyệt dịu hơn. Những đồi cát khô khốc, những cú máy cận cảnh tham gia ánh mắt, vào chén rượu, cánh hoa đều có một sự nhịp nhàng đến cực tịnh. Cảm giác như bạn đang đứng trong một quả đât lặng phăng phắc đầy trầm tư và day dứt với những anh hùng bước ra từ tiểu thuyết võ hiệp của Kim Dung, nhân tố khiến cho nên sự đặc biệt của Đông Tà Tây Độc trong dòng phim kiếm hiệp.
Đặc biệt nhất, phải bàn đến cách dùng ống kính để phát triển thị giác xa - gần trong nhì bộ phim Trùng Khánh Sâm Lâm và Đọa Lạc Thiên Sứ. Trong một bài phỏng vấn, Vương Gia Vệ từng bảo rằng ông muốn xem nhị bộ phim này như một phim dài 3 tiếng. Nhưng nó được tách khiến cho hai là vì sự tương phản của nội dung lẫn góc máy.
Nhì câu chuyện trong Trùng Khánh Sâm Lâm đại diện cho khi trời sáng với những gam màu sáng, còn Đọa Lạc Thiên Sứ là bóng đêm với ánh đèn neon cùng những bạn dạng nhạc rock Hoa Kì thập niên 80. "Anh hùng" chính trong cả nhị phim ko phải nhân loại mà là chính thành phố ở Hong Kong. Thành ra mà bí quyết đặt ống kính được thay đổi để tạo cảm giác không giống nhau - Trùng Khánh Sâm Lâm là quay từ xa với thấu kính dài để tạo cảm giác gần còn Đọa Lạc Thiên Sứ được quay gần với thấu kính rộng để tạo cảm giác xa.
Sự đặc biệt thị giác trong nhì bộ phim
Có thể thấy rõ sự dụng công về mặt hình ảnh trong phim Vương Gia Vệ tuyệt đối không bé xíu. Cần thiết nhất là ông tậu được những cộng sự nắm bắt chính mình.
Thời điểm
Đừng vội nghĩ "thời gian" trong phim của họ Vương là sự kết nối lần lượt dĩ vãng và mai sau giữa các phim, mà "nó" như một nhân vật đa tính bí quyết. Thời gian ở thành quả của ông không chỉ được "minh họa" bằng hình ảnh đoàn tàu mà còn là những thứ vô hình khác. Đó có thể là khoảng phương pháp thời điểm giữa những phát súng. Thời điểm trong phút giây đó được "kéo giãn" để xoáy sâu tham gia những nỗi ai oán dằng dặc, những tư lự, để sự hung tàn của súng ống hay cái chết không còn là mối nhọc lòng của người xem. Thay tham gia đó họ tập trung tham gia những nỗi cô sầu và sự lãng mạn phát tiết trong những từng giây khắc.
Những khung hình lặp đi lặp lại một cách cố tình hay những góc máy xa - gần được tính toán kĩ lưỡng cũng chính là tư duy về "thời điểm" trong phim Vương Gia Vệ. Bên trong cái thiên hà hỗn mang những tâm sự, các nhân vật chẳng nhân thức mình đã già hay chưa, đã quên rồi hay vẫn còn nhớ, mà chỉ lửng lơ trong chính những nghĩ suy lèn chặt giữa hiện tại và dĩ vãng. Giống như Châu Chiêu mộ Văn (Lương Triều Vỹ) trong 2046, anh ta bước lên một con tàu tiến về mai sau nhưng là để tậu lại những ký ức đã đánh mất, rồi không bao giờ đi về. Nghe thật tranh chấp nhưng đó chính là cách họ Vương biểu lộ dòng chảy thời gian trong phim của bản thân.
Cũng không thể bỏ qua sự can dự giữa các phim, khi nhân vật này bước tham gia bộ phim nọ. Chùm phim A Phi Chính Truyện - Tâm Trạng Khi Yêu - 2046 là một Chẳng hạn rõ nhất. Húc Tử (Trương Quốc Vinh) đã chết ở cuối phim A Phi Chính Truyện nhưng những gì anh để lại cho Lulu (Lưu Gia Linh) kéo dài đến tận 2046.
Chu Chiêu tập Văn chôn giấu bí mật của chính mình về Tôn Lệ Trân (Trương Mạn Ngọc) vào một cái cây ở Tâm Trạng Khi Yêu rồi mua quên trên thân thể thiếu phụ trong 2046 nhưng chung cuộc thứ ám ảnh anh suốt thế cục vẫn là hình ảnh Tôn Lệ Trân (Trương Mạn Ngọc - Củng Lợi) .
Cả câu chuyện đáng thương của Bội Linh (Chương Tử Di) trong 2046 cũng không khác mấy những gì mà Tôn Lệ Trân và Lulu đã đeo mang trong A Phi Chính Truyện. Những hành trình tậu tới mai sau của họ rút cục chỉ lún sâu vào kí ức, những cuộc vui thể xác thì mãi mãi biến thành nỗi cô đơn khiếp sợ chẳng thể ngừng bỏ. Kẻ duy nhất chứng kiến tất thảy những hỉ, nộ, bạn nào, lạc không khách hàng nào khác chính là "thời điểm" - một anh hùng không bao giờ chết.
Tình ái và sự trơ trọi
Có thể bạn đang nghĩ hai thứ này phim nào chẳng có, bởi nó vốn là những vấn đề mà đa số mọi người trải qua. Đúng vậy, nhưng trong đông đảo các phim của Vương Gia Vệ, tình ái luôn là đề tài tiên quyết và nỗi đơn độc luôn là cảm giác thường trực. Họ Vương yêu "tình ái" tới mức phá tan những lề lối trong những cái sườn định sẵn để thắp lửa cho ái tình của các anh hùng của mình.
Năm 1986, khi Anh Hùng Bạn dạng Sắc (A Better Tomorrow) của đạo diễn Ngô Vũ Sâm thành lập ra phong trào phim "tam kiệt" - xã hội đen ở Hong Kong thì nhì năm sau đó, lượng phim và đạo diễn tăng bỗng biến. Vương Gia Vệ cũng trong khoảng trào lưu này mà biến thành đạo diễn. Các nhà sản xuất muốn ông làm phim về phố hội đen, thế là Vượng Giác Ca Môn (As Tears Go By) có mặt trên thị trường. Nhưng những gì ông tả trong trái đất xã hội đen của chính mình thật khác lạ, thật sến và quái lạ làm cho số đông người theo dõi thời ấy chỉ trích rằng "Vương Gia Vệ chả hiểu gì về phố hội đen". Tới tận bây giờ, phổ quát người vẫn nghĩ tương tự khi nói về bộ ba hero do Lưu Đức Hoa - Trương Mạn Ngọc - Trương Học Hữu thủ vai.
chậm tiến độ chính là phương pháp họ Vương nhìn tham gia bất kỳ trái đất nào, quyết liệt vì tình và cô đơn cũng vì tình. Vấn đề này một lần nữa được chứng tỏ trong Đông Tà Tây Độc, bộ phim được đòi hỏi chuyển thể trong khoảng tiểu thuyết kiếm hiệp Kim Dung rút cuộc trở thành một bạn dạng tình khúc sầu não đầy những học thuyết.
Dù tập hợp dàn Thiên Vương Thiên Hậu Hong Kong sau này như Trương Quốc Vinh, Lương Gia Huy, Lương Triều Vỹ, Trương Học Hữu, Trương Mạn Ngọc, Lâm Thanh Hà, Lưu Gia Linh, Đông Tà Tây Độc vẫn không thắng lợi về thương mại (kinh phí sản xuất 40 triệu đô Hong Kong và chỉ thu về 9 triệu).
Hồ hết khán giả thời ấy đều bảo rằng không hiểu phim nói gì. Vương Gia Vệ đã vượt lên những lề lối và quy chuẩn phổ biến của dòng phim kiếm hiệp để kể về những mối tình oái oăm ươm đầy sự bơ vơ của những anh hùng quen thuộc như Âu Dương Phong, Hoàng Dược Sư, Hồng Thất Công, Độc Cô Cầu Bại. Dù thất bại về thương nghiệp, Đông Tà Tây Độc vẫn được bình chọn là một trong những phim hay nhất của Vương Gia Vệ. Ở Châu Âu, phim được còn xếp hạng trên cả Tâm Trạng Khi Yêu và Xuân Quang Sạ Tiết.
Có thể tóm gọn một câu thế này: trong phim Vương Gia Vệ, ái tình là trái tim và cô độc là hơi thở. Mấy khách hàng nào không khóc trước sự lẻ loi tận cùng của Húc Tử dù bao quanh anh tràn ngập tình yêu? Bao bọc nhiêu người không thương xót Hà Bảo Vinh khi tới cuối con đường tình, anh ủ ấp tấm chăn bật khóc trong căn phòng cũ còn Lê Diệu Huy đã an lòng với quá khứ của cả nhị? Cái "tình" và cái "cô" trong phim của họ Vương luôn song hành.
Những câu thoại tuyệt vời
Hầu như Vương Gia Vệ đều tự bản thân mình viết kịch bản cho đông đảo các phim. Vì chẳng khách hàng nào nắm bắt anh hùng bản thân hơn ông. Bởi vậy mà không ít những câu thoại trong phim ông trở thành kinh điển và độc nhất. Chẳng hạn như câu thoại của Húc Tử trong A Phi Chính Truyện được bình chọn là một trong những câu thoại hay nhất trong lịch sử: "Có một loài chim không chân, chỉ bay và bay không bao giờ đậu. Khi mệt sẽ tựa tham gia những cơn gió. Chỉ một lần độc nhất vô nhị trong đời đáp xuống mặt đất, chính là khi lìa khỏi dương thế". Nỗi cô quạnh thống thiết và sự ám ảnh trong khoảng câu thoại này không thuộc hàng phổ biến.
Tuy nhiên, vẫn còn phần nhiều câu thoại khác nặng kí không kém đã ghi dấu tham gia những bộ phim của họ Vương:
- Anh ấy nhớ về những ngày bốn tuần đã qua ấy như nhìn tham gia ô cửa kính bám bụi. Quá khứ là thứ người ta có thể nhìn, nhưng chẳng thể chạm tham gia. Mọi thứ anh ấy thấy đều không rõ ràng, không thể nghe, cũng không thể thấy. (Tâm Trạng Khi Yêu)
- Khi người ta có những bí mật không muốn san sớt thì họ lên 1 ngọn núi, mua một gốc cây và đục lỗ trong đó rồi rỉ tai kín đáo vào trong lỗ. Sau đó lấy đất lấp lại. Bằng phương pháp đó, không bạn nào tò mò được kín đáo của họ. (Tâm Trạng Khi Yêu và 2046)
- Một điều tôi chưa bao giờ nói với Hà Bảo Vinh đó là tôi không muốn cậu ấy mau hồi phục. Vì những ngày 04 tuần đó là hạnh phúc nhất của chúng tôi (Xuân Quang đãng Sạ Tiết)
- Dương gian thường nói khi ngươi không thể có thứ ngươi muốn, ngươi có thể làm điều tốt nhất là không quên (Đông Tà Tây Độc)
Cũng không thiếu những câu thoại rất bay bổng và lãng mạn:
- Chúng ta giáp mặt những người khác hàng ngày. Chúng ta có thể không nhân thức nhau, nhưng chúng ta có thể trở thành bạn tốt một ngày nào đó. (Trùng Khánh Sâm Lâm)
- Nếu trí nhớ là một cái hộp, tôi mong nó không hết hạn. Nếu có một cái hạn được đề vào, tôi hi vọng nó sẽ là "một triệu năm". (Trùng Khánh Sâm Lâm)
- Một người đang khóc, ta có thể đưa họ khăn giấy. Nhưng một ngôi nhà khóc thì có toàn bộ thứ phải khiến cho. (Trùng Khánh Sâm Lâm)
Đối với bạn dạng thân người viết, Trùng Khánh Sâm Lâm chính là bộ phim có phổ biến câu thoại ấn tượng nhất.
Những con số
Ngoài những đặc biệt bên trên, những người ngưỡng mộ vẫn có thể kể thêm vài điểm tầm thường khác. Đơn cử như những diễn viên. Trương Mạn Ngọc xuất hiện trong 5/10 phim và Lương Triều Vỹ là 7/10. Có thể nói nhì tiếng tăm này như thể "nàng thơ" và "chàng thơ" trong phim của Vương Gia Vệ.
Hình ảnh đài cát của Tôn Lệ Trân qua chùm phim A Phi Chính Truyện - Tâm Trạng Khi Yêu - 2046 của Trương Mạn Ngọc đã trở thành một vẻ đẹp trường cữu, đại diện cho cái đẹp của phụ nữ trong phim ông.
Sự biến hóa của Lương Triều Vỹ trong khoảng chàng kiếm khách mù trong Đông Tà Tây Độc, Châu Chiêu tập Văn trong Tâm Trạng Khi Yêu đến anh chàng đồng tính Lê Diệu Huy của Xuân Quang quẻ Sạ Tiết đều đã trở thành độc nhất chẳng thể thay thế. Dù cố nghệ sĩ Trương Quốc Vinh chỉ góp mặt trong 3 phim nhưng cả 3 vai diễn đều tuyệt vời. Bạn thấy đó, phim của họ Vương toàn sao. Riêng Tứ Thiên Vương Hong Kong đã có đến 3 người từng hình thành là Lưu Đức Hoa (2 phim), Trương Học Hữu (2 phim) và Lê Minh (1 phim).
Trong khi, bạn cũng có thể cho "Hong Kong" tham gia mục này vì xứ Cảng Thơm là bối cảnh chính trong 7/10 phim của Vương Gia Vệ. Ông yêu và hiểu Hong Kong phần nhiều mới có thể tả về nó đa sắc màu như thế trong những câu chuyện khác biệt. Báo cáo 2046 hình thành trong chuỗi phim của ông còn là con số cần thiết của Hong Kong vì 2046 là năm sau cùng Hong Kong được quản lý theo quy chế giễu "một nhà nước nhì cơ chế" và từ năm 2047 Hong Kong sẽ hoàn toàn thuộc về Trung Quốc. Chắc hẳn là họ Vương luôn lo nghĩ thay cho Hong Kong về điều này, đến nỗi đưa con số ấy vào phim của bản thân mình, như một sự trăn trở về mai sau quê của hương.
Sở dĩ không xếp những đặc thù này thành từng mục riêng bởi vì chúng là những biến số, sẽ đổi mới trong tương lai, đó là vấn đề chắc chắn.
Kết
Tất thảy những thứ được cho là đã cấu thành nên "dải ngân hà điện ảnh Vương Gia Vệ" cũng chỉ là những phản hồi đúc kết trong khoảng các bộ phim và tìm hiểu về bạn dạng thân đạo diễn, có phần chủ quan thiên về cảm giác.
Phim của Vương Gia Vệ "lạ kì" đến mức có thể xếp nó tham gia một thể loại riêng không giống bất kì thành quả nào. Sự phi tuyến tính trong đó vượt khỏi các quy chuẩn phổ biến về điện ảnh, không phải để vươn lên tầm cao hơn, mà là tự lựa chọn cho mình một vị trí chủ quyền. Có những người ham và cũng có cả những kẻ từ chối. Đạo diễn họ Vương cũng từng chia sớt: "Thay vì cố đối mặt với công chúng nhưng thực tiễn chính mình không bỏ ra cho họ, hãy chống chọi với bản thân bản thân".
"Thiên hà điện ảnh Vương Gia Vệ" còn rộng thành lập hay không chẳng cần thiết vì phiên bản thân nó đã là một không gian quá đủ đầy cho những người trót yêu những câu chuyện tình lãng mạn và cô đến đến cực hạn.
Xem thêm: phim sex
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét